Bastogne met de Sint Pieterskerk

Bastogne of Bastenaken staat voor alle Europeanen symbool voor de val van het Duitse Derde Rijk. De strijd die daar door de Amerikaanse troepen is geleverd is uniek en betekende de ommekeer. Veel historische bezienswaardigheden over het Ardennenoffensief in Bastogne maar de plaats is zoveel meer. 
Stond in het verre verleden al bekend om de kruisingen van Romeinse wegen. Alles in Wallonië op een kleine 15 km van de Luxemburgse grens.

Een gebied met een relatief jonge historie als naam, net als trouwens het Waals wat daar wordt gesproken. Van oudsher natuurlijk niet want het gebied waar Bastogne gesitueerd ligt was strategisch van belang. Een plateau op ruim 500 meter hoogte met een prima overzicht tussen de stroomgebieden van Rijn en Maas en dit allemaal ook al in de prehistorie.

Geschiedenis

Maar voor alle duidelijkheid was dit gebied altijd onderdeel van strijd. Vanaf de eerste bewoners van Petit Ville des Pays met de karrensporen uit de periode van de Treveri. Stenen werktuigen uit het de oude steentijd en neolithicum zijn aangetroffen net als metalen vondsten uit de brons- en ijzertijd.  Keltische stammen die van oudsher en met andere bevolkingsgroepen het grote gebied bevolkten. Celtica, Belgica, Gallië en Germania zo luidden de namen van de streken. 
Julius Caesar veroverde moordend dit gebied in het jaar 57 voor Christus en maakte van Gallië een Romeinse provincie genaamd Belgica. Daarnaast werd in rap tempo op oude sporen nieuwe heerbanen geplaveid om troepen snel te kunnen verplaatsen.

Ook voor de handel tussen de gebieden. 
In de lage landen de steden Forum Hadriani (Voorburg), Noviomagus (Nijmegen) en Tungrorum (Tongeren). In de provincie Gallia Belgica was Reims de hoofdstad. Trier (Augusta Treverorum) werd later de zetel van het gehele West Romeinse rijk. 
Bastogne was een kruispunt van een aantal belangrijke routes. Nu natuurlijk nog steeds maar ook al in de Romeinse periode. Van Reims naar Keulen met de mogelijkheid in Bastogne af te buigen naar Trier. Of van Tongeren naar Arlon via Waha, Marcourt en Bastogne.

Bastogne

Pas in 643 kwam Bastogne op de kaart te staan toen het grote gebied van de Petit Ville werd geschonken aan de Rijksabdij Sankt Maximim van Trier. Honderd jaar later werd de Abdij van Prüm de leenheer van dit oppodium. Alles tijdens de Morovingische- en Karolingische periode waarin het Christendom werd verspreid.
Pure armoede na de vernietigingstochten van de Vikingen in de periode van 800 – 1010. Alles werd geroofd en in brand gestoken waarbij tevens bij – en in de abdij van Prüm vreselijk werd huisgehouden.

Na deze tijdfase kwamen de aartsbisdommen, graafschappen en hertogdommen en het gebied wisselde met regelmaat van leenheer tijdens het feodale tijdperk. Vervolgens de Spaanse Nederlanden, Oostenrijkse Nederlanden en de Franse overheersing in de vorm van de Republiek.
Na de Slag bij Waterloo in 1815 werd het gebied weer Nederlands territorium onder Koning Willem I. Negen provincies telde het Koninkrijk der Nederlanden maar na de revolutie van 1830 werden Luxemburg en België van de Nederlanden gescheiden. Luxemburg werd een Groothertogdom en België een Koninkrijk. 
Oorlogen tussen Pruisen en Frankrijk in 1870 en 1871 en natuurlijk de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) verliepen dramatisch maar de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) zette Bastogne tijdens The Battle of the Bulge of het Ardennenoffensief definitief op de kaart. In 1993 werd België een federale staat met een splitsing in diverse gewesten waaronder Wallonië waar Waals wordt gesproken. Een knipoog naar het Germaans met Walh als typering voor de oorspronkelijke vreemdelingen.

Poort van Trier

De Koning van Bohemen en Graaf van Luxemburg Jan de Blinde (1296-1346) gaf Bastogne het handvest de stad tegen indringers te beschermen met een rijk omwalde verdedigingslinie. Waarschijnlijk als huis van bewaring en onderdeel van de defensielinie met de nabij gelegen kerktoren van de Saint-Pierre.
De Porte de Trêves en de kerktoren van Sint Pieter zijn de enige zichtbare overblijfselen want rond 1688 besloot Lodewijk XIV als onderdeel van de  Devolutieoorlog tot vernietiging van de walmuren. Dat alles om de Spaanse Nederlanden als onderdeel van het Heilige Roomse Rijk onder Frans regime te krijgen wat toen overigens mislukte.

De Sint Pieterskerk

L’Eglise Saint-Pierre Bastogne, een imposant gotisch bouwwerk uit 893 gesitueerd in hartje Bastogne. Een fraai gebouwde kerk op overblijfselen van een oude offerplek met een rijke evolutie door alle periodes heen. Monumentaal van karakter en sinds 1938 Waals erfgoed. De massieve Romaanse toren met muren van twee meter dikte met een omvang van 11 meter en een hoogte van 40 meter werd medio 1332 uit kalkzandbreuksteen opgetrokken. Na een brand werd het gebedshuis in 1536 opnieuw herbouwd in de huidige gotische bouw. Zelfs Karel V zou volgens de geschiedschrijving in de St-Pieter zijn geweest.
De kerk is tijdens de laatste wereldoorlog als een wonder zo goed als onbeschadigd gebleven. Wel zijn de gebrandschilderde ramen bij de vele granaatexplosies tijdens het Ardennenoffensief verloren gegaan. In 1969 werden nieuwe vensters geplaatst. Daarnaast was er al sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog schade aan het dak. Tijdens de belegering door de Duitsers diende de kerk als hospitaal voor de Amerikaanse en de geallieerde troepen.

De gewelven van het plafond met imposante bogen dateren uit 1536 na de herbouw. Te zien fragmenten uit het Oude- en Nieuwe Testament. Met een fraai doopvont van massief blauwsteen uit de 12e eeuw.
 Opvallend en net als in de Saint Martin van Marcourt het beeldhouwwerk van Jean-Georges Scholtus uit Bastogne die veel godshuizen in dat gebied voorzag van zeer authentieke houtsnijkunst. Houten sculpturen en dan met name de aankleding van de kansel werd met de meest fraaie barokke stijl decoratief uitgevoerd.

De oorlog mag nooit worden vergeten maar Bastogne biedt meer. De Saint Pierre bijvoorbeeld met haar schitterende gotische interieur. Maar ook de preekstoel met het fraaie werk van maître menuisier Jean-Georges Scholtus die ieder godshuis zijn eigen cultus meegaf.  Vele wegen leiden naar Rome en via een aantal routes komt u vanzelf via de Chassée Romaine in Bastogne.

Meer beelden van Saint Pierre de Bastogne ziet u hier.

Tekst en foto’s: Gert Jan van Heyningen, ProSell Archeo
. © Alle rechten uitdrukkelijk voorbehouden.